Íslenska ferðaleitarvélin Dohop ein af þrem áhugaverðustu síðunum ásamt Digg.com og picnik.com.

Til hamingju með þetta Frosti og co.

Peel er alíslenskt forrit eftir Hjalta Jakobsson sem gerir manni kleift að fylgjast með MP3-bloggum (það er betra að lesa bara skýringuna á síðunni).

Minnst á þetta í tvígang í Wired og rífandi móttökur notenda. Samt hefur maður ekki séð neitt um þetta í íslensku pressunni. Menn hafa nú grafið upp minni afrek til að blása í þjóðernislúðrana.

Var að upplifa eitt af þessum “þetta er ótrúlegt” nörda-mómentum rétt í þessu.

Delicious Library heitir forrit sem hjálpar fólki að halda utan um bókasafnið sitt (og reyndar kvikmyndir, geisladiska og tölvuleiki líka).

Ég heyrði fyrst um þetta kerfi fyrir örugglega bráðum 2 árum, en þar sem þetta er bara fyrir Makka gat ég ekki prufuekið því. Mér hraus líka hálfpartinn hugur við að slá inn ISBN bókanúmerin á öllum 40 hillumetrunum okkar til að koma þeim inn í kerfið.

Ákvað svo að prófa græjuna loksins núna eftir að vinnufélagi minn benti mér á stórkostlegan fídus í græjunni – þeir nota vefmyndavél (sem í tilfelli Makkans er innbyggð) til að skanna strikamerkin á bókunum! Og þetta bara virkar. Kerfið flettir svo upp öllum upplýsingum um bókina á Amazon og skráir sjálfvirkt inn.

Ég tók nokkrar erlendar bækur af handahófi úr safninu og þær fundust allar. Því miður eru ekki upplýsingar um íslenskar bækur á Amazon, en ég slæ þá bara inn þá 10 hillumetrana 😉

Er ekki tæknin samt stórkostleg?

– – –

P.S. Smá tips til þeirra sem ætla að prófa þetta. Það þarf svolítið góða birtu til myndavélin grípi strikamerkið og það á að snúa þvert á rauðu rendurnar.

Greinin sem fylgir er sú síðari af tveimur greinum sem ég skrifaði fyrir Tækni og vit blaðið sem dreift var með Viðskiptablaðinu á föstudaginn. Sýningin Tækni og vit hefst á fimmtudaginn og lofar góðu.

Um þessar mundir er umsóknarfrestur rekstrarleyfa fyrir þriðju kynslóðar farsímanet – eða 3G – hérlendis að renna út. Allt að fjórum aðilum verður úthlutað leyfum og útlit er fyrir að a.m.k. þrjú fyrirtæki muni sækja um slík leyfi: Síminn, Vodafone og nýtt félag á vegum Björgólfs Thors Björgólfssonar sem gengur undir vinnuheitinu Nova (sjá vef Novators).

Þriðja kynslóðin er á flestan hátt eðlilegt framhald á þróun fjarskiptaneta undanfarin ár. Þriðju kynslóðar farsímanet taka umfram allt við því hlutverki sem núverandi farsímanet (sem oft er vísað til sem annarar eða 2,5 kynslóðar neta) hafa, þ.e. að flytja tal og SMS skilaboð. Líklega munu fæstir notendur verða varir við nokkurn mun á þessum þjónustuþáttum. Helsta breytingin með tilkomu þriðju kynslóðarinnar felst í auknum gagnaflutningshraða. Fræðilega eiga nýjustu þriðju kynslóðar kerfi að geta flutt álíka mikið gagnamagn og bestu ADSL tengingar sem í boði eru í dag, en ýmsir umhverfisþættir, auk þeirrar staðreyndar að þessi bandvídd skiptist á milli allra notenda í sama sendireit (þeirra sem tengjast sama farsímasendi), gerir það að verkum að raunhæft er að tala um að notandi nái etv. 1 mbit/s tengingu – sem verður þó að teljast algott. Algengar heimatengingar fyrir 2-3 árum náðu varla þessum hraða.

Samhliða þessum aukna hraða má búast við að farsímafyrirtækin leggi aukna áherslu á hverskyns gagnaþjónustu. Margir vita reyndar varla af þeim möguleikum sem í boði eru í dag. Í farsímanum er nefnilega hægt að lesa fréttir, nálgast hvers kyns upplýsingar og afþreyingu með tiltölulega einföldum hætti og hefur reyndar verið hægt um árabil. Hafiði ekki þegar prófað þetta, skora ég á ykkur að finna það sem heitir “Síminn WAP” eða “Vodafone Live” í símunum ykkar (eftir því hjá hvoru símafyrirtækinu þið eruð). Á mörgum símum er sérstakur hnappur með mynd af hnetti eða stafnum “i” sem opnar beint netgátt viðkomandi farsímafyrirtækis. Í öðrum símum gætuð þið þurft að leita undir einhverju sem heitir t.d. “Internet services”. Þegar þið einu sinni hafið fundið þetta verðið þið sjálfsagt mörg hissa hversu margt er í boði þarna: Fréttir af mbl.is, símaskráruppflettingar frá Já, Google leit, einfaldir leikir, upplýsingar um dagskrá kvikmyndahúsa og sjónvarpsstöðva, brandarar, teiknimyndasögur og margt fleira.

Þetta gefur smjörþefinn af sumu því sem ætla má að verði í boði með tilkomu þriðju kynslóðarinnar, upplifunin mun bara færast nær því sem við þekkjum á Vefnum í tölvunum okkar. Betri skjáir og meiri gagnaflutningshraði gerir upplifunina betri og líflegri með meiri grafík, styttri svartíma og nýjum möguleikum, t.d. aukinni áherslu á myndefni og vídeóklippur. Efnið sem þið nálgist úr símanum er í rauninni allt á Vefnum, í mörgum tilfellum bara aðlagað að litlum skjám og öðrum takmörkunum og í sumum tilfellum möguleikum sem farsíminn býður upp á. Úr nettengum farsíma er hægt að sækja hvaða vefsíðu sem vera skal – spurningin er bara hversu vel hún kemur út í farsímanum – nokkuð sem vefhönnuðir gefa sífellt meiri gaum.

En þriðja kynslóðin opnar líka aðra möguleika. Má þar nefna niðurhal á tónlist, útsendingar á sjónvarpsefni og myndsímtöl.

Myndsímtölin hafa verið eins konar tákngerving þriðju kynslóðarinnar – og já – með tilkomu þriðju kynslóðar þjónustu verða myndsímtöl sjálfkrafa möguleg. Notendur munu þá ekki bara geta heyrt í viðmælandanum heldur líka séð hann, eða öllu heldur “frá honum”. Reynslan erlendis hefur sýnt að myndsímtöl eru lítið notuð til beinna samtala eða myndfunda, en meira til að sýna viðmælandanum það sem fram fer í kringum mann – t.d. flotta kjólinn í búðinni eða stemmninguna á tónleikunum. Þetta er einn af þessum möguleikum sem erfitt er að spá fyrir um notkunina á og það sem notendur munu gera með myndsímtölum á vafalaust eftir að koma mönnum á óvart.

Tónlistin er annar áhugaverður möguleiki. Farsímaframleiðendur sjá fyrir sér að síminn taki smám saman yfir hlutverk sérhæfðra MP3 spilara – að fólk muni henda iPoddinum og nota símann sinn í staðinn. Apple deilir reyndar þessari framtíðarsýn eins og sjá má á iPhone símanum sem væntanlegur er síðar á þessu ári (rétt samt að taka fram að fyrstu gerðir hans munu ekki búa yfir 3G tengingum). Með þriðju kynslóðinni verður streymandi tónlist og niðurhal á lögum í síma mjög þægilegt. Þarna gætum við séð símafyrirtækin bjóða upp á hluti eins og aðgang að tónlistarsafni í áskrift, eða kaup á stökum lögum til niðurhals í símann.

Flutningsgetan í þriðju kynslóðar kerfunum er líka meiri en nóg til að dreifa streymandi myndefni. Skjáirnir eru vissulega ekki stórir, en duga í mörgum tilfellum til. Sumt efni þarf ekki stóra skjái og í öðrum tilfellum hefur fólk ekki tök á að komast í “hefðbundið” sjónvarp og þá getur bjargað deginum að ná útsendingunni í farsímanum – við getum notað íþróttaútsendingar sem handahófskennt dæmi. Notkun á farsímasjónvarpi hefur komið nokkuð á óvart þar sem slíkt hefur verið sett í gagnið erlendis og er eðlilega mjög frábrugðið notkun á hefðbundnu sjónvarpi bæði í efnisvali notenda og notkunarmynstri.

Hvað af ofantöldu íslensku farsímafélögin munu bjóða upp á verður tíminn að leiða í ljós og vel má vera að þau lumi á einhverju í pokahorninu sem ekki hefur verið talið upp hér. Við búum að því að þriðju kynslóðar þjónusta hefur nú verið rekin um nokkura ára skeið erlendis og þar hefur orðið til reynsla sem nýtast mun hér. Fæst þeirra erlendu fyrirtækja sem óðu af stað í þriðju kynslóðina í “bólunni” munu nokkurntíman ná að greiða niður fjárfestingar í tækni, þróun og leyfum með þriðju kynslóðar þjónustu einni saman og verða því að sækja þá peninga í aðra vasa. Hér búum við að því að leyfisgjöldin verða hófsöm og tæknin er orðin allvel þroskuð nú þegar farið er af stað. Það verður því spennandi að sjá hvaða nýju þjónustuþættir munu standa okkur til boða hér á næstu misserum.

Þriðja kynslóðin er skref í áttina að heimi þar sem tölvurnar okkar og tækin eru alltaf tengd netinu, alls staðar. Þetta er samt bara þróun, en engin bylting – á margan hátt það sama og GSM var fyrir NMT. Síminn verður áfram umfram allt tæki til að tala í, en tækin taka á sig aðra mynd, nýjir möguleikar opnast og verða smám saman meira notaðir. Svo heldur þróunin áfram – fjórða kynslóðin er þegar komin af teikniborðinu og sú fimmta á það.

Greinin sem fylgir er önnur af tveimur greinum sem ég skrifaði fyrir Tækni og vit blaðið sem dreift var með Viðskiptablaðinu á föstudaginn. Sýningin Tækni og vit hefst á fimmtudaginn og lofar góðu.

Á 10 árum hefur Netið orðið svo órjúfanlegur þáttur af samfélaginu, að það liggur við að spádómar um framtíð þess séu spádómar um framtíðina í heild sinni. Einhverjum kann að finnast þetta djúpt í árinni tekið, en sjáiði bara hverju Netið hefur áorkað á sínum stutta líftíma. Það er Netið sem veldur því að bankarnir hafa lokað útibúum í gríð og erg á síðustu árum. Það er Netið sem – að minnsta kosti að hluta til – gerir þeim kleift að opna í álíka erg og gríð ýmiskonar þjónustu erlendis. Það er Netið sem veldur flestum afsögnum stjórmálamanna vegna spillingar og það er Netið sem hefur skýtur efnilegum tónlistarmönnum upp á stjörnuhimininn.

Og Netið hefur ekki bara áhrif á okkur vesturlandabúana sem notum það dags daglega, heldur í auknum mæli á heimsbyggðina alla. Heimurinn verður gegnsærri með hjálp Netsins. Það er erfiðara að leyna hörmungum stríða og hungursneyða, og auðveldara að komast í samband við fólk sem upplifir fréttirnar sjálft. Það er líka auðveldara fyrir hryðjuverkamenn að skipuleggja sig án þess að eftir því sé tekið sem og fyrir misheiðarleg stjórnvöld og félagasamtök að dreifa villandi upplýsingum til að breiða yfir vísindalegar staðreyndir.

Samt eru innan við tíu ár síðan flest okkar heyrðu fyrst talað um Netið. Ímyndið ykkur þau áhrif sem Netið mun hafa á næstu 10 ef þróunin verður viðlíka hröð.

Þær þjóðfélagsbreytingar sem Netið mun hafa í för með sér á komandi árum get ég ómögulega spáð um, en þykist hafa nokkra innsýn í þá tæknilegu þróun sem framundan er. Oft er reyndar talað um það að við nördarnir ofmetum það sem gerist á tveimur árum, en vanmetum það sem gerist á tíu – þannig að við skulum miða við tíu. Þá verða allir búnir að gleyma þessari grein hvort sem er 🙂

Eftir tíu ár verða öll gögnin þín geymd á Netinu. Það er auðvitað fásinna að stór hluti tölvunotenda í dag skuli treysta einum hörðum diski fyrir mestöllu lífi sínu – bæði einkalífi og vinnu. Allir harðir diskar bila á endanum – spurningin er bara hvenær. Að öllum líkindum verða það fjarskiptafyrirtæki sem munu bjóða mönnum ótakmarkað geymslupláss með netaðganginum sínum. Annar möguleiki er sá að vefrisarnir á borð við Google og Yahoo! geri það. Hin raunverulega geymsla á gögnunum verður dreifð bæði í tíma og rúmi þannig á þann hátt að möguleikinn á að þau muni nokkurn tíman týnast er fræðilegur í versta falli. Gögnin verða líka “þægari” en hingað til hefur verið. Hvern langar ekki að geyma alla tengiliðina sína á einum stað og svo séu þeir aðgengilegir í tölvupóstinum, í símanum og líka í nýja símanum þegar þeim gamla hafi verið stolið. Sama gildir um dagbókina, minnispunktana og tölvupóstinn. Allt aðgengilegt hvaðan sem er og hægt að leita í öllu heila klabbinu á örskotsstundu.

Ekki nóg með gögnin heldur verða flest forritin sem við notum keyrð á Vefnum. Vafrinn tekur að möru leyti við hlutverki stýrikerfisins. Í dag glíma menn við að skrifa hugbúnað fyrir ákveðin stýrikerfi þannig að sem flestir geti notað þau. En vandinn er sá að flóra stýrikerfanna fer vaxandi. Fyrir 5 árum mátti nokkurnvegin treysta því að “venjulegur” notandi keyrði Windows. Í dag eiga bæði Mac OS og m.a.s. smám saman Linux auknum vinsældum að fagna í þeirra hópi og það er þróun sem er bara rétt að byrja. Á sama tíma verða símar og lófatölvur sífellt öflugari og þannig bætist enn við stýrikerfaflóruna. Eina leiðin til að skrifa forrit sem ná til allra þessarra notenda er að skrifa þau fyrir Vefinn og styðjast þá eins og mögulegt er við vefstaðla sem allir Vafrarnir skilja og styðja. Ritvinnslan, töflureiknirinn og glærukynningarnar munu öll fara fram í gegnum vafra. Þessu fylgir að auki sá kostur að vefforrit vinna í eðli sínu með gögn sem vistuð eru á Netinu og þannig samræmist þetta spádómnum á undan.

Ástæðan fyrir því að ég er svona sannfærður um þessa framtíðarsýn er að allt ofantalið er til í dag (sjá dæmi í kassa til hliðar). Viðfangsefni næstu 10 ára er að gera þetta nógu einfalt, skiljanlegt og aðgengilegt til að það gagnist venjulegu fólki – og það er ærið verk.

Einn af lyklunum að þessari framtíðarsýn er hröð og áreiðanleg nettenging, hvar og hvenær sem er. Líklega verða öll tæki undantekningarlaust þráðlaus eftir 10 ár. Ekki svo að skilja að nettenging heimilanna verður áfram um símalínur og þó í auknum mæli ljósleiðara, en innan veggja heimilisins verður svo þráðlaust net – þetta er nú svo algengt nú þegar að það tekur því varla að spá því. Úti á víðavangi verður líka hægt að fá stórgóða tengingu. Ég ætla að skjóta á að meira að segja í dreifbýli verði hægt að fá þráðlausa nettengingu sem jafnast á við bestu ADSL tengingar sem í boði eru í dag og í þéttbýlinu eitthvað miklu betra. Spurningin er bara hversu mikinn hraða höfum við þörf fyrir?

Fyrir tæpum 4 árum velti ég þessari spurningu fyrir mér í tengslum við nettengingar heimilanna. Þá reiknaði ég út að jafnvel þó allir fjölskyldumeðlimir væru að horfa á sitt eigið háskerpusjónvarp, hver í sínu horni og öll sú önnur notkun sem ég gat á þeim tíma ímyndað mér – væri erfitt að sjá fyrir að eitt heimili þyrfti meira en 50mbit/s hraða. Eða um það bil 4 sinnum meiri hraða en boðið er upp á í ADSL tengingum í dag. Það sem ég hafði ekki áttað mig á þá var sú framtíðarsýn sem sett er fram hér að ofan. Þó svo að það sé nokkuð gefið að allt það afþreyingarefni sem okkur mun standa til boða eftir 10 ár muni koma um Netið með einum eða öðrum hætti – þá er það ekki það sem setur kröfurnar um hraða. Það er ekki stanslaus straumur af háskerpu myndefni sem mun stjórna þörfinni, heldur það að geta unnið með gögn – og þá oft þung gögn – á örskotshraða yfir Netið. Notandi myndvinnsluforrits mun ekki sætta sig við að vefforritið hans vinni nokkuð hægar en forritið sem hann áður keyrði á vélinni sinni, hvað þá ef um hljóð- eða kvikmyndavinnslu er að ræða.

Netið eftir 10 ár þarf því að ráða við gríðarlegan hraða, en oft bara í mjög stutta stund, t.d. akkúrat á meðan mynd er opnuð. Þetta krefst þess líka að hraðinn verði mikill í báðar áttir, en staðreyndin er sú að á flestum nettengingum dagsins í dag er hraðinn inn á heimilið margfaldur á við það sem hann er frá því – enda þörfin á flutningum í þá áttina takmörkuð.

Öðru hverju skjóta upp kollinum fréttir um að Netið sé á vonarvöl, það muni hrynja og því þurfi að hefjast handa strax við að þróa “nýtt Internet”. Þetta hjálpar örugglega til við að fá rannsóknarstyrki, en er í sjálfu sér fjarstæða. Þó margt mætti auðvitað betur fara á Netinu, þá hefur það staðist allar raunir hingað til og mun halda áfram að þróast og yfirstíga nýjar hindranir. Auðvitað munu koma fram nýjungar og betrumbætur, en notendur munu ekki þurfa að tengjast “Netinu 2”. Úrbæturnar verða ósýnilegar notendum og gerast að mestu í kyrrþey rétt eins og breytingarnar sem hafa fært Netið frá því að vera áhugamál fárra þúsunda manna fyrir 15 árum yfir í það að sinna ótrúlegustu þörfum og óskum stórs hluta mannkyns í dag.